Merkezi Sinir Sistemi Belirtileri ve Tedavisi

Merkezi Sinir Sistemi

Merkezi sinir sistemi, sinir sisteminin denetleyici ve yönetici olan kısmıdır. Kafatası ve omurga içinde yer alan sinirsel organlardan oluşur. Vücudun en karmaşık sistemi olan sinir sistemi, vücut ağırlığının oranının %2'lik bölümünü oluşturur. Vücudun elektrokimyasal iletişim ağı olan sinir sistemi, periferik ve merkezi sinir sisteminden oluşur.

Merkezi sinir sistemini oluşturan organlar nelerdir?

Beyin: İki yarım küreden meydana gelen beyin, girintili ve çıkıntılı bir yapıya sahiptir. Kafatası içinde bulunan en büyük sinirsel organdır. Kafatası ve beyin arasında bulunan zar, organı sarsıntıdan ve darbeden korur. Yapısı milyarlarca sinir hücresi ağından oluşmuştur. Beynin sağ yarım küresi vücudun sol tarafını, sol yarım küresi ise vücudun sağ tarafını yönetmektedir. Beynin her yarım küresi parietal, frontal, oksipital ve temporal olmak üzere 4 loba ayrılmıştır. Saçlı ve kalın deri altında bulunan kas ve fasya ile iki tabakadan oluşmuş olan kafatası beyni koruma altına almış olan yapılardır. Beyin ihtiyacı olan enerjiyi, glikoz yıkımından sağlar. Beynin glikozsuz ya da oksijensiz kalması halinde çalışması sekteye uğrar ve hücrelerinde harabiyet başlar. Beynin görevleri arasında;

Duyu organlarından gelen uyarıları değerlendirmek.
Problemler ve olayları düşünmek ve çözüme ulaştırmak.
Hafızayı sağlamak ve öğrenmeyi düzenlemek.
Susama, acıkma, uyuma ve uyumama düzenlerini sağlamak.
Vücut sıcaklığını ve kan basıncını ayarlamak.
Hormonların ne zaman salgılanması gerektiğini düzenlemek yer alır.

Beyni oluşturan bölümler nedir?

Beyin kabuğu (Serebral korteks): Beynin kıvrımlarını örten beyin kabuğu 2-6 mm kalınlığındadır. Sağ ve sol tarafı kalın bir bant oluşturmuş olan sinir lifleri ile bağlanmıştır. Yüzeyi girinti ve çıkıntılarla kaplıdır. Girintiler sulkus, çıkıntılar girus olarak adlandırılır. Beyin kabuğunun girintili ve çıkıntılı olması beynin yüzeyini arttıran etkendir. Görevi istemli hareket, düşünme, sonuç çıkarma, dil çıkarma ve algılama yapmaktır. Beynin yarım küreleri vücudun ters taraflarını kontrol altına alır. Fakat %90-95 kişide sol beyin daha baskın özelliktedir.
Beyin sapı: Beyin ve omurilik arasındaki bağlantıyı sağlayan yapıdır. Buradaki bazı bölgeler kalp hızını, kan basıncını, solunumu düzenlemekten sorumludur. Beyin sapında bulunan yapılar solunum ve dolaşımın merkezi olan omurilik soğanı, orta beyin ile omurilik soğanını birleştiren köprü, beyin kabuğunu gelen duyusal sinirlere karşı uyaran retiküler formasyon ile en kısa bölüm olan ve işitme ve görme ile ilgili reflekslerle alakalı olan orta beyindir.
Beyincik (Serebellum): Beyin sapının arkasında bulunan beyincik, ağırlık olarak merkezi sinir sisteminin %10 unu oluşturur. İki yarım küreden oluşmuş ve çevresinde onu saran kabuğu vardır. Dengeyi, durmayı ve hareketi sağlamaktadır. Kulaktan aldığı mesajlarla, vücudun dengesini sağlamaktadır. Burası aynı zamanda aksırma, hapşırma, öksürme gibi istemsiz hareketlerin merkezidir. Beyincik beynin hareketle ilgili bölümlerle iletişimini sağlar, burası olmadan yazma, dikiş yapma gibi hareketlerdeki özel kas hareketleri oluşmaz.
Beyin omurilik sıvısı: Bu sıvı meninks tarafından meydana getirilir. Omurilik ve beyin bu sıvı içinde yer alır. Su gibi berrak ve açık renklidir. Travmalarda olan yaralanmalarda yastık görevi görerek, beyni korur. Aynı zamanda kan ve beyin arasında atık madde ve besin değişimini gerçekleştirir. İçeriğinde sodyum, protein, magnezyum, kalsiyum, karbondioksit gibi bileşenler bulunur. Kafatasında kırık olduğunda, dışarıya akabilir. Kulak ve burundan akmalar sık yaşanır.
Hipotalamus: Beynin tabanında bulunan bezelye büyüklüğündeki yapıdır. Vücut ısısını düzenler. Aynı zamanda hipofiz bezinin kontrolünü yapar. Susuzluğun ve açlığın giderilmesinde, duyguların bastırılmasında rol oynar.
Talamus: Çevreden gelen duyusal bilgileri beyin kabuğuna iletir. Beyin kabuğundan gelen bilgileri de omuriliğe ve beynin diğer taraflarına iletir. Motor ve duyusal bilgileri birbirleriyle bütünleştirir.
Limbik sistem: Uyarıya karşı gösterilen duygusal tepkileri kontrol eder. Bu sistemde bulunan hipokampus ise, hafıza ve öğrenme olaylarını düzenler.
Bazal ganglia: Hareketin koordinasyonunu sağlar.

Son Güncelleme : 10.07.2023 21:34:45

Merkezi Sinir Sistemi ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.